Rys Historyczny
Publikacje i wydawnicwa > Monografie > Koło Nr. 1
RYS HISTORYCZNY ENERGETYKI TARNOWSKIEJ
Energetyka tarnowska narodziła się w okresie przed I wojną światową. W 1910 r. uruchomiono w Tarnowie Elektrownię Miejską, której pierwszym dyrektorem został dr inż. Jan Studniarski, późniejszy rektor i wieloletni dziekan Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. W 2000 roku mija więc 90 lat od początków energetyki w naszym mieście.
W roku 1927, w ramach wielkiego zamierzenia państwa, jakim była budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP), powstała w Świerczkowie k. Tarnowa Państwowa Fabryka Związków Azotowych (PFZA), znana później jako Zakłady Azotowe. Do 1939 r., w tym zaniedbanym dotychczas przemysłowo regionie Polski Centralnej i Południowej, powstało wiele zakładów przemysłowych, z których najgłośniejsze inwestycje to: Stalowa Wola, Starachowice, Kraśnik, Tarnobrzeg, Rzeszów, Tarnów, Mielec, Dębica, Niedomice. W miejscowościach tych powstały przede wszystkim zakłady przemysłu chemicznego, elektrotechnicznego, maszynowego czy metalurgicznego. W efekcie napłynęło do tych ośrodków, w tym i do Tarnowa, wielu inżynierów czy techników elektryków.
Równocześnie z budową PFZA rozpoczęto budowę elektrowni w Świerczkowie, mającej pracować na potrzeby wznoszonej fabryki. Elektrownię w Świerczkowie k. Tarnowa oddano do użytku w 1929 r. Oprócz trzech turbin po 7,6 MW dobudowano z czasem jedną o mocy 7 MW. Globalna moc elektrowni w Świerczkowie przekraczała więc 30 MW, z małą turbinką przeciwprężną o mocy 2,5 MW.
W 1937 r. powstał w Świerczkowie Okręgowy Zakład Energetyczny w Tarnowie Spółka Akcyjna (OZET). Tarnów, jako XI okręg elektryfikacyjny kraju, obejmował swym działaniem powiaty: brzeski, dąbrowski, mielecki, nowosądecki, tarnowski, kolbuszowski, niżański, rzeszowski, tarnobrzeski, oraz miasto Bochnię. Pierwszym dyrektorem był mgr inż. Mieczysław Günther. OZET do 1939 r. przeprowadził wiele inwestycji na terenie Tarnowa i regionu. Wybudowano m.in. w 1937 r. linię elektryczną Tarnów - Nowy Sącz, Tarnów - Rzeszów, Sandomierz - Nisko, Dąbrowa Tarnowska - Mielec, Wojnicz - Bochnia. Dokonano elektryfikacji Świerczkowa, Żabna, Dąbrowy Tarnowskiej i wielu miejscowości oraz wsi. Wybudowano w tych latach elektrownię wodną w Rożnowie oraz elektrownię przemysłową Stalowa Wola.
W 1945 roku, w wolnym od Niemców Tarnowie, OZET był jednym z pierwszych przedsiębiorstw uruchomionych tuż po opuszczeniu miasta przez Niemców. Mogło tak się stać dzięki postawie wielu pracowników OZET-u, którzy w ostatnim okresie okupacji hitlerowskiej z narażeniem życia zabezpieczali cenny nieraz sprzęt przed wywózką do Niemiec.
Wkrótce OZET wchłonął Elektrownię Miejską mającą siedzibę przy ulicy Wodnej. Pracownicy zatrudnieni w OZET w latach po 1945 r., mimo trudności związanych z odbudową kraju dążyli do zintegrowania środowiska elektryków i energetyków. Stało się to początkiem działalności społecznej, której owocem było powstanie w przyszłości Oddziału Tarnowskiego Stowarzyszenia Elektryków Polskich (SEP).